СтудСфера.Ру - помогаем студентам в учёбе

У нас можно недорого заказать курсовую, контрольную, реферат или диплом

Ономастика деревни - Дипломная работа №34425

«Ономастика деревни» - Дипломная работа

  • 79 страниц(ы)

Содержание

Введение

Выдержка из текста работы

Заключение

Список литературы

фото автора

Автор: navip

Содержание

Кереш.4

Төп өлеш

Беренче бүлек

Федоровка районы һәм Акбулат авылы тарихына күзәтү.7

§ 1. Федоровка районы тарихына кыскача күзәтү.7

§ 2. Акбулат авылы тарихына кыскача күзәтү.16

Икенче бүлек

Акбулат авылы ономастикасы.22

§ 1. Ономастика фәне.22

§ 2. Акбулат авылы топонимикасы.29

§ 2.1. Акбулат авылы ойконимикасы.30

§ 2.2. Акбулат авылы гидронимикасы.31

§ 2.3. Акбулат авылы оронимикасы.35

§ 3. Акбулат авылы антропонимикасы.36

§ 3.1. Кеше исемнәре.36

§ 3.2. Фамилияләр.40

§ 3.3. Кушаматлар.42

Өченче бүлек

Урта мәктәптә татар теле дәресләрендә Акбулат авылы

ономастикасын файдалану.46

§ 1. Урта мәктәптә туган як ономастикасын өйрәнү.46

§ 2. Урта мәктәптә татар теле дәресләрендә Акбулат

авылы ономастикасын файдалану өчен биремнәр һәм күнегүләр.61

Йомгак.63

Библиография .65

Кушымталар.67


Введение

Хезмәтнең актуальлеге. Ономастика бүгенге көндә зур үсеш алган һәм бик әһәмиятле фән. Ономастика халыкның тарыхын, чыгышын билгели. Л.Ш. Арсланов гидронимикага багышланган хезмәтендә моның турында болай яза: “В последнее время возрос интерес к истории, происхождения татарского народа, возникновению сёл. Начали печатаься статьи, книги по истории сел. В сельских школах открываются краеведческие музеи”. Ономастика мәгълүматлары (башлыча топонимика һәм микротопономика, антропономика һәм антротопонимика, этнонимика һәм этнотопонимика мәгълүматлары) тел тарихы, диалектология, тарихи иксикология, этнолингвистика, халык тарихы, краеведение, этнология, этногенез, археология, философия, этика, эстетика, геология, география, биология һ.б. фәннәр өчен кыйммәтле чыганак булып торалар, бу фәннәр тагын да телне үстерүдә тактый зур роль уйныйлар.

Телнең лексик системасында топонимнарны төрле аспектта гыйльми өйрәнү мәсьәләсе гомум тел белеме өчен актуаль санала. Ул яңа һәм мөһим юнәлешләрнең берсенә әйләнде. Топонимнарга бәйле мәсьәләләрне тикшерү теоретик һәм практик яктан зур әһәмияткә ия.

Топонимнар халыкның мәдәнияте, йолалары, гореф-гадәтләре, менталитеты, традицияләре, көнкүреше, уй-карашлары белән тыгыз бәйле. Аларны өйрәнү халыкның тарихын, этнографиясен тикшерүчеләр өчен әһәмиятле.

Соңгы елларда төрки топонимияне һәм гидронимияне өйрәнү нык үсте. Төрки җөмһүриятләр арасында гидроним һәм топонимнарны төрле яклап фәнни эшкәртү Башкортстанда шактый алга киткән. Башкортстан топонимнарын өйрәнүдә беренче фәнни фикерләр Җ.Г. Киекбаев тарафыннан әйтелә. Аның хезмәтләрендә топонимнар чагыштырма-тарихи метод кулланып анализлана. Башкортстан гидронимнарын А.А. Камалов өйрәнә. Дим елгасы бассейны топонимнары Р.3. Шәкүров тарафыннан тикшерелде. Башкортостан топонимиясендәге иран катламы Н.Д. Гарипова һәм Т.М. Гарипов хезмәтләрендә урын таба. Башкортстан топонимиясенең аерым аспектлары 3.Г. Ураксин, Ф.Г. Хисаметдинова, В.Ш. Псәнчин, У.Ф. Нәдергулов, Н.X. Ишбулатов һ.б. мәкаләләрендә карала.

Төрки-татар географик атамаларына Мәскәү топонимистлары А.В. Суперанская, Б.А. Серебренников, Э.М. Мурзаев, В.А. Никонов, Н.В. Подольская, Г.И. Донидзе, Н.А. Баскаков, И.Г. Добродомов һ.б. игътибар бирә.

Географик объектларның күбесенә бик борынгы заманнарда ук исемнәр бирелгән. Бу атамалар, буыннан буынга күчә барып, төзелеш-ясалышлары ягыннан әллә ни зур үзгәрешләр кичермичә, безгә килеп җиткәннәр. Менә шуңа алар теге яки бу төбәктә яшәгән халыкның борынгы теле, тарихы, тормыш-көнкүреше, гореф-гадәтләре турында байтак кына әһәмиятле мәгълүматларны хәбәр итә торган «тарих хәбәрчеләре» булып санала.

Топонимияне һәм антропонимияне тирән һәм күпьяклы итеп өйрәнү зарурлыгы һәм мөһимлеге хәзерге вакытта бөтендөнья күләмендә танылды.

Ономастик тикшеренүләрнең тел тарихы, аның иҗатчысы булган халык тарихы һәм этногенез өчен әһәмияте бар. Менә шуңа күрә бу фән мәсьәләләренә соңгы елларда игътибар һәм илтифат артканнан арта, үскәннән үсә бара. Аерым төбәк ономастикасын өйрәнү дә бик кызыклы һәм мөһим санала. Мондый эш яшь буында туган якка мөхәббәт тәрбияләүдә зур әһәмияткә ия. Һәр кеше өчен үз туган ягы ялгызлык атамалары кадерле, шуңа күрә ул һәрвакыт зур кызыксыну уята.

Федоровка районының Акбулат авылы ономастикасын тикшерү һәм барлау безнең хезмәтебезнең яңалыгын тәшкил итә, чөнки бу төбәкнең географик атамалары бүгенге көнгә чаклы махсус фәнни тикшерелмәгән.

Төп максат булып Федоровка районы Акбулат авылының топонимнарын, антропонимнарын лексик-семантик дәрәҗәдә тасвирлау тора.

Максатка ярашлы түбәндәгеләрне бурычларны хәл итү алынды:

1) ономастика фәненә кагылышлы гомуми проблемалар яктыртылган фәнни чыганакларны барлау һәм өйрәнү;

2) фәнни чыганаклар нигезендә ономастика фәненең теретик нигезләрен өйрәнү, “ономастика”, “топонимика”, “антропонимика”, “микротопонимия”, “ойкономия”, “гидрономика” төшенчәләренә аңлатма бирү;

3) төрле чыганакларга таянып Федоровка районы Акбулат авылына караган топонимнары, антропонимнары аерып чыгару;

4) тупланган практик материалны фәнни-теоретик хезмәтләргә таянып анализлау;

5) Акбулат авылы ономастикасы мисалында урта мәктәптә туган як ономастикасын өйрәнү методик нигезләрен барлау һәм тупланган материалны урта мәктәптә туган телне өйрәнүдә файдалану мөмкинлекләрен ачыклау.

Алынган бурычларны хәл итү өчен без лексик материалны төрле чыганаклардан әзмә-эзлекле сайлап алу юлы һәм кыр методы белән тупладык, аны анализлаганда эзләнү, тарихи-чагыштыру, тиңләштерү, санау метод һәм алымнарын кулландык.

Тупланган материалның Акбулат авылы һәм аның үрнәгендә аерым бер төбәкнең ономастикасын югарырак фәнни дәрәҗәдә тикшерү өчен нигез булып тора алу, безнең тарафтан ирешелгән төп нәтиҗәләр урта мәктәптә һәм башка төрле уку йортларында татар телен уку-укыту процессында ирекле куллана алу диплом эшенең теоретик һәм практик әһәмиятен тәшкил итә.

Шулай ук хезмәтнең практик әһәмияте тупланган бай материалны татар теленең лексик хазинәсен үзләшерүдә, сүзлекләр төзегәндә, сөйләм телен ныгыту өчен, чыгышлар ясаганда файдалана алу мөмкинлеге белән билгеләнә. Дәресләрдә ономастика материалын куллану укытуның эчтәлеген баета, аны кызыклы итә.

Материал туплау һәм куелган бурычларны хәл итү өчен өчен түбәндәге төп чыганаклар файдаланды: «Словарь топонимов Башкирской АССР» (Уфа, 1980), «Словарь топонимов республики Башкортостан» (Уфа, 2002), «Русско-башкирский словарь-справочник названий населенных пунктов Республики Башкортостан» (Уфа, 2001), «Татар теленең этимологик сүзлеге» (Бөре, 2005), «Татар исемнәре сүзлеге» (Казан, 1981), «Исемнәр дөньясында. Башкорт исемнәре сүзләре» (Уфа, 1991). Шулай ук Э.М. Мурзаев, Л.Ш. Арсланов, Ф.Е. Гарипова, В.Д. Бондалетов, А.Г. Шәйхулов һ.б. галимнәрнең хезмәтләрендәге практик һәм теоретик материаллар да урын алды.

Тикшерү, югары педагогия уку йортлары укучыларының чыгарылыш эше кыссаларында башкарылганлыктан, соңгы дәрәҗәдәге фәннилеккә дәгъвә итми. Эшнең төп нәтиҗәләре гамәли дәресләрдә, студентларның фәнни конференцияләрендә апробацияләнде.


Выдержка из текста работы

Төп өлеш

Беренче бүлек

Федоровка районы һәм Акбулат авылы тарихына күзәтү

§ 1. Федоровка районы тарихына кыскача күзәтү

Үткән елларга әйләнеп карасаң, бүгенге көндә тормышта бик күп үзгәрешләр булганлыгы ачык чагыла. Әйе, бу үзгәрешләр районда авылларының социаль-икътисади халәтендә, район халкының рухи дөньясында, тормыш-көнкүрешендә чагыла.

1935 еллар башында төзелә башлаган Федоровка районы узган еллар эчендә Башкортстанның сәяси һәм мәдәни тормышында зур роль уйнаган. Игенчеләр һәм терлекчеләр, мәдәният, сәнгать, мәгариф хезмәткәрләре һәм башка профессия кешеләре үзләренең тырыш хезмәте, данга лаек эше белән Рәсәй Федерациясе һәм Башкортстан халкы арасында дан казанган, хөрмәт яулаган. Районда яшәгән кешеләрнең даны мәңге сүнмәс дип ышанабыз.

Хәзер инде Федоровка районына кыскача характеристика биреп үтик.

Башкортстан Республикасының көньяк-көнбатышында Бәләбәй катламы сузылып китә, ул көньяк-көнчыгышта гомум сыртка терәлә, кыя-кулыкларга төньякта Кама-Агыйдел тигезлеге кушыла. Федоровка регионы гадәти үзенчәлекләре буенча калку урман-дала районына һәм Ашкадар буе дала районына карый. Күптән түгел үткән заманда монда урманнар күбрәк булган. Бүгенге көндә инде урманнар калку урыннарда күзәтелә, алар күбрәк имән, каен, юкә, чаган агачларыннан тора. Нарат урманнары, куаклыклар да очрый. Җире чирәм. Үсемлекләр дөньясы урман-яланнарда төрле-төрле үлән-чәчкәләргә, кырларда шаулап-гөрләп үскән техник культураларга бай.

Көнбатышта район Ырымбур өлкәсе Шарлык районы белән, көнчыгышта – Стәрлебаш, төньяктан – Көергәзе, көньякта – Мәләвез районнары белән чиктәш. Район үзәге Уфадан 230 км ераклыкта урнашкан.

Регион калкулык астыннан килеп чыгучы һава басымы астында һәм уртача явым-төшем 400 мм тәшкил итә. Абсолют югары температура уртача 41 градус, ә минималь минус 46 градус.

Менә шундый җирләрдә урнашкан ул Башкортстан Республикасының Федоровка районы.

Башкортстанның атаклы Дим (Дёма), Ашкадар, Сөхәйлә, Салмыш елгалары безнең район җирлегендә башлана. Кайчандыр бу елгалар балык белән мыжлап торса, хәзер инде балык бик аз калган. Федоровка районы территориясендә торф сазлыклары да бар, аларны табигый хәлдә саклау кирәк. Бу сазлыклар Түгәрәк, Мәсит-Саз, Ташлы Яр, Пролетарка, Олы-Саз исемнәрен йөртәләр.

Районыбызның үсемлекләр һәм хайваннар дөньясы саклауга һәм хәстәрлек, мәрхәмәтлеккә мохтаҗ.

Башкортстанның Кызыл Китабына кертелгән бик күп төр үсемлек-үләннәр, кошлар, хайваннар һ.б. әле дә Федоровка районында бар. Аю сиңерткәсе (дыбка степная), йөкле күбәләк (аскалаф пестрый), оста корт (пчела-плотник), зәңгәр ялан күбәләге (голубянка степная), кырмыска энәкарасы (муравьиный лев), ерчык елан (медяница), бакыр елан (медянка), таш еланы (степная пустельга), чипылдык төет (пеночка трещотка), кара сабан тургае (черный жаворонок), ялман (тушканчик), карсак (корсак), чәшке (норка), алйырдан (хомячок эверсиана), тугадак (дрофа), ышылдык аккош (лебедь-шиптун) һ.б.

Үзенә күрә матур, күркәм Федоровка районы табигате яшәүче халыкларының әйтеп бетергесез бай хазинәсе.

Авылларның үткәне

Киң дала һәм уңдырышлы иген кырларында, Ашкадар, Дим, Салмыш елгалары башланган җирдә Федоровка районы авыллары урнашкан. Һәрберсе зурлыгы, милләте, тарихы, язмышы белән үзенчәлекле. Әйе, һәрбер авыл үзенең исеме, тарихы, язмышы белән аерылып тора. Танышып китик алар белән.

Районның башкорт авыллары элек Юрматы волостенең Тәтигәч түбәсенә караган.

Иң зур авылларның берсе Олы-Чытырман (мөгаен, ХVII гасырда барлыкка килгән). 1713 елда монда мәдрәсә ачыла. Бу мәдрәсәдә дини юнәлештә урта белем бирелгән. 1816 елда өч гаилә Олы-Чытырманнан бераз читтәрәк урнашкан Бала-Чытырман авылы җирләрен үзләштерәләр. Күченүчеләр – Әхмәр Юлдашев, Бикташ Карабатыров, Әбдрәшит Аккул уллары белән монда килеп төпләнә.

Батыр авылы 18 гасырның икенче яртысында барлыкка килә. 1816 елда беренче күчеп килүче кешенең улы Кинзягол Батыровка 67 яшь тула. Совет чорындагы беренче халык исәбен алуда (1929 ) 166 йорт, 753 башкорт язып куелган.

Юрматы авылы 19 гасыр башында барлыкка килә һәм Яңа Юрматы дип йөртелә. Авыл халкы Юрматы волостенең төрле авылларыннан чыгучы башкортларны тәшкил иткән. 1859 елда 70 йортта 240 ир һәм 224 хатын-кыз яшәгән. 1920 ел халык исәбен алу буенча 129 йорт, 675 кеше теркәлгән.

1786 ел картасында Сәет исеме астында ике авыл күрсәтелгән. Алар Нөгеш елгасының ике ярында булган. Ләкин бүгенге көндә бу авыллар юк. Шулай да, Агыйдел елгасының суң ярында, Сөхәйлә елгасы буенда Сәет авылы бар. Авылга нигез салучы турында документлар юк. Кайбер истәлекләр буенча гына авылга нигез салган, 1737-1740 елдагы башкорт восстаниясендә катнашучы тамъян Сәет Алдаголов билгеле.

1795 ел материаллары буенча Явыш авылы башкорт Явыш Муллашев тарафыннан тергезелгән.

1825 елда монда 21 – морза, 7 – йомышчы татар, 17 дәүләт крестьяне, 46 кенәз яшәгән. Яңа Явыш авылы 1850-1859 еллар арасында барлыкка килгән. Бу вакыттагы Иске Явыш авылында 1859 елда 143 башкорт яшәгән, дип билгеләнә. Ләкин безнең фикер буенча, 1825 елда күрсәтелгән халыкның социаль катлам исемлегенә игътибра итсәң, аны бер дә башкорт авылы дип әйтеп булмас. Морза, йомышлы татар, дәүләт крестҗяне, кенәз – болар барсы да авылның татар булуын ачык дәлилләүче факт булып тора.

Ишмөхәммәт авылы (Чынташ) 19 гасырның 20 нче елларында барлыкка килә һәм Ишмөхәммәт Кубашев исемен йөртә.

Габдулла Габбасов (1680-1764), аның улы Зәйнагабдин Габдуллин (1727-1807), оныгы Искужа Зәйнагабдинов (1757-?) төзелгән шәжәрәләр буенча Юлдаш авылы тарихын күзәтеп була. 1723 елда нәсел-ыру арасындагы талашлар аркасында күченеп киткән бөрҗәннәр, күп юллар үтеп шушы җирдә төпләнәләр.

Федоровка районының мишәр, татар, урыс һәм мордва авыллары 18 гасыр азагында барлыкка киләләр, бигрәк тә Е. Пугачев җитәкләгән крестьян сугышыннан соң.

1751-1770 елларда Балыклы, Коралачык, Әтәч, Динес, Балыклыбаш авыллары барлыкка килә. Федоровка авылы 18 гасыр азагында (1760-1780) Тамбов һәм Пенза өязеннән күченгән абыйлы-энеле Алексей һәм Дмитрий Федоровлар тарафыннан төзелгән.

1777 елда Бөгелмә өязенең Алешкино авылыннан чыгучы халык районда Алешкино авылы (Демские вершины) барлыкка китерәләр.

1785-1820 елларда Кузьминовка, Булякай авылы килеп чыга. Помещик Д.Н. Дурасов Покровка, Сашино, Ильиновка, Айтуган-Дурасово авылларына нигез сала. Шул ук елларда Кирюшкино авылы (Ашкадарские вершины) барлыкка килә.

1794 елда Казан губернасыннан чыгучылар Тәнәй, Маганевка, Новоселка, Орловка, Веселовка авылларын барлыкка китерәләр.

19 гасырның икенче яртысында башкортлар арендага алган җирләрдә Златоуст (Сынташ) һәм Гавриловка, Полыновка, Логиновка авыллары була. 19 гасыр азагында Самарадан мордва крестьяннары башкортлардан сатып алган җирдә Петровка авылын төзиләр.

Русиянең күп җирләреннән чыгучылар, күчеп килүчеләр 19 гасыр азагында шулай ук Дягилево, Михайловка, Сергеевка, Андреевка, Гоголевка, Самородовка (Лиловка), Новиковка, Мамонтовка авылларына нигез салалар.

1882 елда Зирекле елгасында Софиевка авылы барлыкка килә.

Шулай итеп Федоровка районы авылларга бай. Алар һәрберсе үзенчәлекле. Һәрбер авылда эшчән, тату, җыр-моң сөюче, киң күңелле, кунакчыл кешеләр яши. Күрүебезчә район халкы – күпмилләтле. Алар барысы да дус яшиләр, бер-берсен хөрмәт итәләр. Амин, шулай булсын!

Район тарихы турында

1935 елның гыйнварына хәтле Федоровка районы җире Стәрлетамак кантонына караган. Башкортостанда алар 8 булган – Аргаяш, Бәләбәй, Бөре, Мәсәгүт, Стәрлетамак, Тамъян-Катай, Уфа һәм Зилаер.

Шулай итеп, Федоровка районы 1935 елның 31 январендә барлыкка килә. Бары тик шунда гына мөстәкыйль территориаль һәм административ берәмлек булып эшли башлый. 1961 елга Авыл Советлары күләме кимегән, тик 12 генә калган: Бала-Чытырман, Балыклы, Булякай, Дедово, Динес, Михайловка, Новиковка, Покровка, Пугачев, Разин, Тәнәй, Федоровка авыл Советлары. Торак пункт урыннары – 129 санында теркәлгән.

1961 елның 1 нче гыйнварына Федоровка районы җире 1854 километр квадрат тәшкил итә. Халык исәбе – 28182 кеше. Милләтләр – башкорт, рус, татар, украин, мордва, чуваш, немец һ.б.

80 еллар башына район халкының составы кими. Халыклар күченеп китә. 1981 елның 1 нче гыйнварына Федоровка районы җире 1691 квадрат километр гына кала. Халык исәбе – 22300 кеше. Авыл Советлары исәбе үзгәрми – 12. Торак пункт – 76 булган.

Бүгенге көндә район җире 1691 квадрат километр тәшкил итә. Районда 19 меңнән артык кеше яши. Авыл Советлары 14, торак пункт (авыллар) саны 71.

Транспорт

Район территориясендә Стәрлебаш – Федоровка – Мәләвез, Федоровка – Стәрлетамак, Федоровка – Дедово – Ермолаево автоюллары үтә. Иң якын тимерьюлы 60 км ераклыкта Мәләвез шәһәрендә урнашкан.

Халык составы

Безнең төбәк борын заманнан ук кешеләргә мохтаҗлык кичермәгән. Монда электән үк яшәгәннәр. Археологик казынулар һәм чыганаклар моңа дәлил.

16 гасыр уртасы – икенче яртысында башкортлар Мәскәү дәүләтенә кушылганнан соң, Башкортстан җиренә рус һәм башка милләт халыкларының күпләп күченүе күзәтелә. Шәһәрләр төзелә башлый. Крепость буларак Уфа салына. 1781 елда өяз шәһәрләре булып Бәләбәй һәм Стәрлетамак тора. 1861 елдагы реформадан соң Русия һәм Украина үзәгеннән күп крестьян, помещиклар безнең якларга юллана.

Менә шул үзгәрешләр, күчешләр нәтиҗәсендә Федоровка районы да күпсанлы һәм күпмилләтле халыкларны үз эченә ала.

1989 елда халык исәбен алу район эчендәге халык саны һәм милли составы буенча үзгәрешләрне терки. Сан ягыннан караганда татарлар – 35%, руслар – 21,6 %, башкортлар – 14 %, чувашлар – 12,1 %, мордва – 14,6 %, украиннар – 1,9 % һәм марилар 0,1 %. Гомум халык саны эчендә белоруслар, немецлар, удмуртлар бер дә булмый.

2007 елның 1 январендәге халык исәбен алу буенча районда барлыгы 19810 кеше яши: 33,2 % татарлар, 22,6 % руслар, 17,7 % башкортлар, 12,2 % чувашлар, 11,95 % мордвалар һәм 2,2 % төрле милләт кешеләре.

Мәгариф, мәдәният, медицина

Үзенең сигезенче дистәсен куган район мәгариф, мәдәният, медицина өлкәсендә зур адымнар ясаган. 40 гомум белем бирү мәктәбе (шуларның 13 урта), балалар сәнгать мәктәбе, музыка мәктәбе; 23 балалар бакчасы, Дедово авылында урнашкан һөнәрчелек училищесы, 23 китапханә һәм клуб учрежденияләре, 4 дәваханә бар.

1917 ел Октябрь революциясенә кадәр үк безнең туган якта чиркәү мәктәпләре, мәдрәсәләр уңышлы эшләп килгән. Аларда белем алган кешеләр соңрак мәгариф, авыл хуҗалыгы, мәдәният, мәгърифәтнең өлкәләренең билгеле хезмәткәрләренә әйләнәләр.

Районның һәр торак пунктында муниципаль мәктәпләре эшли. Елдан ел материаль база яхшыра. 10 меңләп укучыны укыту тәрбия эше белән 600 артык педагог шөгыльләнә. Шунысы куанычлы, республика һәм Русия югары уку йортларына керүчеләр һәм аларны тамамлаучылар саны да зур. Район укучылары ел саен район, республика, Русия күләмендә үткәрелгән олимпиадаларда актив катнашып, лаеклы урыннар яулыйлар. Монда укытучы тәрбиясе роле зур. Район педагогларының күбесе югары педагогик белемле. Соңгы 2-3 елда район педагоглары 100 меңлек грант призларына, мәктәпкә 1 миллионлык грант призларына лаек булып торалар.

Күпмилләтлек – район халкы структурасының үзенчәлеге. Шуңа да, төрле халыкларның тыгыз мөнәсәбәте һәм бәйләнеше нәтиҗәсендә халыкның рухи хазинәсе байый, камилләшә.

Бүгенге көндә районда дистәдән артык үзэшчән сәнгать коллективлары, музыкаль-бию ансамбльләре эшли.

Федоровка районы кешеләре халык авыз иҗаты әсәрләрен бик саклыйлар. Галимнәр тарафыннан күп кенә җырлар, легендалар, әкиятләр башкорт, татар, рус, мордва һ.б. милләтләрнең фольклор хазинәсен баетканнар.

Федоровка районында Сөхәйлә елгасы буенда урнашкан Веровка авылында ХХ гасыр рус поэзиясе классигы шагыйрь Сергей Есенинның якын дусты Василий Наседкин туып үскән.

Безнең район кешеләре Башкортстан Республикасының мәдәни тормышында зур роль уйнаган. Җырчы, композитор, артист исемнәренә тап төшермәгән Афарим Акчурин, Кәмилә Акчурина, Мәдәния Акчурина, Мәхмүт Фатыйхов, Фаил Абдраков һ.б. аның горурлыгы булып тора.

Танылу тапкан прозаик Хәмит Иргалин, шагыйрьләр Җәүдәт Исмагилов һәм Аркадий Русаков, композитор, баянчы Наил Галиев – Николай Голов кебек шәхесләр күпләргә билгеле.

Үзләренең белемгә, матурлыкка омтылуы нәтиҗәсендә монда яшәгән халык бер-берсенә тартыла. Мәдәни, тарихи үзаң зур роль уйный. Шуңа да халыкның тарихын саклап калуда районда төрле музейлар оештыру эшенә зур игътибар бирелә.

«Сәламәт тәндә сәламәт рух», – ди халык әйтеме. Шуңа күрә районда халыкка медицина ярдәме тиешле дәрәҗәгә куелган. Районда югары квалификациясе белгечләр, врачлар эшли.

Информацион чаралар

Районда атнасына өч тапкыр татар, рус, башкорт телләрендә “Ашкадар таңнары” гәзите чыга. Җирле радио, ТВ тапшырулары даими оештырыла. Алар аша халык соңгы әһәмиятле һәм кызыклы яңалыклар белән танышып тора.

Үзенчәлекле урыннар

Федорвка районында үзенчәлекле табигый һәм тарихи ядкярлар байтак. Шулардан Төньяк Уралга караган Ашкадар һәм Дим елгалары башланып киткән урынны, Яңа Михайловка авылы янында тергезелгән Покров-Эннат монастыре һәм сәгатьле Зосима Эннат чыганагын билгеләп үтәсе килә. Дөрес, совет чорында бик күп табигый һәм мәдәни һәйкәлләр юкка чыккан. Ләкин ул чор үз һәйкәлләрен дә калдырган. Мәсәлән, һәр авылда диярлек Бөек Ватан сугышы корбаннарына монументаль һәйкәлләр бар. Бар булган тарихи ядкярларны иделогик кысалардан түгел, ә әһәмиятенә карап саклау мәҗбүри.

Билгеле якташлар

Федоровка районы атаклы шәхесләр белән дан казанган төбәк. Андый кешеләр һәр төбәктә бар, ләкин һәр төбәк үз батырлары, каһарманнары белән горурлана.

Мәсәлән, Абдюшев Хабибулла Бәхтигәрәй улы – Социалистик Хезмәт Герое; Антошкин Николай Тимофей улы – Советлар Союзы Герое; Рыленко Владимир Даниил улы – БАССР эчке эшләр министры (1962-1987); Акчурин Рәдиф Гали улы – көрәш буенча дөнья чемпионы һ.б. бик күпләр безнең горурлыгыбыз. Ләкин элек-электән районда гади алдынгы терлекчеләр, игенчеләр һәм интеллегенция вәкилләре үзләренең фидакарь хезмәте белән аның үсешен тәэмин иткән.

Димәк, халыкның горурланырга хакы бар. Шуңа да район администрациясе район үсеше өчен зур көч сала, халык турында хәстәрлеге бүгенге һәм киләчәк көн үзәгендә тора. Район күптөрле өлкәдә елдан ел үсә, уңай үзгәрешләр күзгә ташланып тора. Тик шушы үзгәрешләрне вакытында күрергә, саклап кала белергә кирәк.

§ 2. Акбулат авылы тарихына кыскача күзәтү

Туган авыл! Һәрбер кеше өчен бик кадерле ул. Кайда йөрсәк тә, нинди генә матур илләрдә булсак та, йөрәгебез белән һаман да шул авылда без. Монда балачак, үсмерлек еллары үткән. Монда минем дусларым, якыннарым, кардәш-туганнарым. Монда минем нәсел тамырлары туган җиргә тирән үтеп кергән, ныгыган, шытып имән агачыдай үсеп җитешкән.

Фёдоровка районының үзәге булган Фёдоровка авылыннан 4-5 чакрым тирәсе көньякка таба китсәң, Акбулат авылына керәсең. Авыл табигатьнең бик тә матур хозур урынында урнашкан, тирә-як сокланырлык. Ул үзенең күп санлы тәмле чишмә сулары, уңдырышлы киң кырлары, куе урманнары, бигрәк тә, эшчән, тату, дус яшәгән халкы белән аерылып тора.

Тарихы булмаган халык тамырсыз агач, ди һинд әйтеме. Һәр халыкның, һәр авылның үз тарихы бар. Әйдәгез, без дә минем туган авылым Акбулат тарихына күз салыйк.

Авылыбызга нигез салучы борынгы ата-бабаларыбыз авыл урынын төптән уйлап сайлаганнар. Акбулатның көньягы чагыштырмача тигез булса, кояшка карап урнашса, ә төньягы – зур булмаган калкулыклар. Алар, әйтерсеңлә, төньяктан искән җилләрдән авылыбызны ышыклап, саклап торалар.

Авыл тарихы турында мәгълүмат эзләп табылган, өйрәнелгән документларга нигезләнә. Акбулат авылы тарихы турында мәгълүмәт А.З. Асфандияровның “История сел и деревень Башкортостана” (Кн. 2-3, Уфа: Китап, 1998 171) дигән җыентыгында күзәтелә. Нәрсә яза соң ул?

Акбулат авылының халкы төрле күчмә “йомышлы” татарлардан җыелып килгән. Нигез салучы – Акбулат Сөләймәнов (1729-1788) Бикмәт авылыннан бу җирләргә күчеп килгән, дигән версия бар.

Тагы да төплерәк фәнни өйрәнелгән архив документлар менә ни сөйли. 1736 елның 11 гыйнвары указында хөкүмәт җирләрне аерым катлам кешеләренә сатарга рөхсәт бирә. Бу рәсми документ «купчий» исемендә йөргән. Безнең ата-бабаларыбыз да 1755 елның 19 гыйнварында Бөгелмә өязеннән килеп җир сатып алалар. Бу якның борынгы авыллары арасында Илбәк аерым урын алып тора. Авылның шактый үзенчәлекле тарихы бар.

Авыл ХVIII гасырда өч төрле атама (Абдул, Әләкат Гүбәләре һәм Илбәк) белән йөри. Аларның баштагы икесе борынгырак санала. Тора-бара Абдул атамасы бөтенләй кулланылыштан чыга һәм онытыла. Тик ни сәбәп булгандыр, алар монда озак яшәмиләр, бары 24 ел гына яшиләр. 1779 елның 25 гыйнварында башлыклары булган Габдулла мулла, үзенең авылдашлары (барлыгы 175 кеше) белән үзләренең 1755 елда сатып алган җирләрен 5000 сумга статский советник Иван Лаврентьевич Тимашевка саталар да, менә без әле яшәп яткан җиргә таба юл тоталар.

Шул ук елның 30 гыйнварында алар 250 сумга Ашкадар елгасы (хәзерге Башкортостан территориясендә) буендагы җирләрне сатып алалар. Бу җирне аларга Ногай юлы, Юрматы волосте башкортлары сатып бирә. Килгән барлык халык та (шулар арасында Кашаевлар, Бикбаевлар, Насыровлар һ.б. булган) монда төпләнеп кала.

Шулай итеп ата-бабаларыбыз гасырлар аша үтеп, соңгы күчеш кичерәләр. Җитәкчеләре булып Абдулла Морозов тора, ә кеше саны якынча 70 ләп була.

Өч ел үтүгә, 1782 елда аларның бер төркеме бераз читкәрәк күченәләр. Бу кешеләр арасында Акбулат Сөләймәнов (1729-1788) иң өлкәне булган. Яңа барлыкка килгән авылга аның исемен кушканнар. Бик тә абруйлы, акыллы кеше булган Акбулат. Аның Усман һәм Искәндәр дигән уллары бик яшьли үлгәннәр, шуңа күрә дә бу нәселнең дәвамы өзелгән.

Авылның беренче күчмә халкын йомышлы татарлардан морзалар Бирмилевлар һәм Мансыревлар тәшкил иткән. 1795 соңгы ревизия буенча авыл 7 йорттан, 57 кешедән торган. Бу вакытта монда үзләренең гаиләләре белән Бикбай, Яхъя, Рахман Бирмилевлар, Ялчы Мансырев яшәгән.

20 йөз башында крестьяннарның (үзәк губерналардан Ырымбур ягына таба) икенче күчеш этабы башлана. Күченү бик авыр була. Җирле хөкүмәт күчмә халыкка вакытында җир бүлеп өлгерә алмагач, алар үзләре урын эзләп табырга мәҗбүр булалар, күпләре ялганлап безнең ата-бабаларыбыз җирләрен дә алалар. 1840 елда Казбулат (Әләй) авылында яшәүче Акчуриннар, Кашаевлар һ.б. үзләре яшәгән җирләрдән Акбулат авылына күченәләр.

Яңа җирдә яңа тормыш башлана. Нәсел нигезе салына, өйләр төзелә, җир, хуҗалык эшләре дәвам итә. Гомумән, бу яктагы бар хылык та үз эшләре белән шөгыльләнеп, нәселләрен дәвам иткәннәр. Яңа урындагы тормыш та тора-бара яхшырган, гаиләләр үскән, хуҗалык ныгыган. 1870 елга авылда 34 йорт, 196 кеше булган. Гасыр башында саннар үзгәргән. 1920 елда инде монда 88 йорт 452 кеше исәпләнгән. Борыннан ук бу як халкы бер-берсе белән тыгыз бәйләнештә: гореф-гадәтләр, бәйрәмнәр, уртак гаиләләр. Акбулат авылы халкын туганлык җебе Коралачык, Әтәч, Балыклы, Балыклы-Баш, Өчбүләк, Сухо-Изәк, Юрматы (татар авыллары) авыллары халкы белән бәйләгән. Башкорт халкы белән янәшә яшәсәләр дә татарлар үз телләрен, мәдәниятен, татар аңын саклап калганнар. Бүгенге көндә дә бу дуслык җебе еллер аша сузылып килә.

Ата-бабаларыбызны, кардәш халыкларны бергә туплаучы чара – дин булган. Гасырлар аша татар хазинәсен дин ярдәмендә алып килгәннәр, чөнки гореф-гадәтләр, йолалар дин белән бәйле. Алар вакытында намазын укыган, уразасын тотканнар. Архив материаллары буенча 1847 елда Акбулат авылында указлы мулла Бикбай Байрашевның улы Билкәй булган.

20 йөз башында авылда яңа мәчет төзелгән. Мәгълүматлар буенча мәчетне Ырымбурда яшәүче авылдан чыгучылар – морза Кашаевлар төзеткән. 1937 елда мәчетне яптырып, бинасын клуб ясыйлар.

20 йөз башы. Бу инде өмет һәм багланышлар, табыш һәм югалтулар еллары. Бик күп вакыйгаларга бай булганга, бу гасырга бертөрле генә бәя биреп булмый. Беренче бөтендөнья сугышы, соңыннан инкыйлаб, гражданнар сугышы. 1921 ел авыр килә. Продразверстка. Келәтләрдә булганның барысын да кырып-себереп алып беткәннәр. Корылык. Ачлык. Бу афәтләр безнең авылны да урап үтмәгән, кешеләр кырылган. Бу тетрәнүләрдән соң авыл халкы малсыз калган. Шулай булгач, җир эшкәртү, хуҗалык алып бару кыенлашкан.

1930 елда бөтен ил буенча крестьян хуҗалыкларын коллективлаштыру башланган. 1930 елның мартында Акбулат авылында “Бөркетле” исемле колхоз оештырылган. Анда колыннары белән бергә 24 ат, 6 сабан, 2 ат чәчкече булган. Председатель – Шакир Кашаев. 1931 елда 16 йорт “Очкын” колхозы (Коралачык авылы) белән кушылып, бригаданың дүртенче хуҗалыгы булып торалар. 1931-1932 елларның кышында Акбулат авылындагы 46 үзшәхсән хуҗалык “Яңа көчләр” колхозын төзиләр. Председатель – Заһидулла Бакиев. Соңыннан колхоз “Актив” исемен йөрткән. 1932 елда районга тракторлар кайта. Халык өчен бу бик зур вакыйга була. Алар игътибар белән тимер атны күзәтәләр, күпләре тотып та карарга ашыга. Колхозга зур ярдәмне Федоровка МТСы күрсәткән. Авылда яңа һөнәр ияләре: агротехниклар, игенчеләр, трактористлар, комбайнерлар барлыкка килгән. Акбулат авылының беренче трактористлары – Латыйп Биккулов, Сибгать Абдулов, Хәбир Имангулов. Дояркалар – Гатифә Бакиева, Райхана Насырова. Колхозлар әле ныгып та өлгермәде. Бөек Ватан Сугышы башлана. Куллары корал тота алган барлык ир-атлар фронтка китә. Сугыш елларының бөтен авырлыгын үзләренең җилкәләрендә хатын-кызлар, өлкән яшьтәгеләр һәм балалар күтәрә. Күпме язмышларны сындырды ул каһәрле сугыш. Һәр гаилә үзләренең якыннарын, аналар улларын, хатыннар ирләрен, балалар аталарын югалтты. Күпләре инвалид булып кайта. Ә сугыштан соң? Кем колхозны күтәргән? Кем җир сөргән, иген чәчкән, урган, җыйган. Һаман да шул ук хатын-кызлар һәм балалар.

1950 елда ил буенча колхозларны зурайту башлана. 1951 елның 21 февралендә “Актив” колхозы “Хрущевка” колхозына (мордва авылы Федоровка) кушыла. Председатель итеп Барышников Николай Ивановичны сайлыйлар. 1952 елда аны партия райкомы сәркәтибе булып эшләүче Константин Леонтьевич Максимов алыштыра. Еллар үткән. Колхоз үсә-төшә яшәгән. Хуҗалар алмашып торган. 1959 елдан колхоз “Заря” исеме астында, ә 1965 елдан алып “23 партсъезд” исеме белән йөргән. 1964 елда председатель итеп Заһир Закир улы Каримовны куялар. Колхозга ул күп көч сала. Чучка комплексы, мең эре баш малга исәпләнгән ашату бинасы, комбикорма заводы төзелә. Заһир Закир улы эшләгән чорда Акбулат авылында медицина пункты, сигезеллык мәктәп (1972 елда төзелгән, беренче директоры Исмәгыйлев Габдрахман Фәйзрахман улы булган), заманча клуб һәм балалар бакчасы барлыкка килә.

1990 елның мартында “23 партсъезд исемендәге” колхоз үзенең 60 еллыгын билгеләп үтә. Авыл эшчәннәре өчен бу зур бәйрәм була. Кешеләр колхозлашуга кадәрге тормышны, колхоз чорындагы үзгәрешләрне, җылы сүзләр белән колхоз ветераннарын искә алганнар, аларны орден-медальләр белән бүләкләгәннәр. Менә алар: Әхәт Кашаев, Мәшрүфә Мостафина, Хәлиулла Нигматуллин, Әхмәт һәм Хадичә Бикбаевлар. Тагын күпләр алар – игенчеләр, терлекчеләр. Алар арасында иң яхшы доярка, елның елында һәр сыердан өчәр мең кило сөт алучы, Асия Кашаева, Гөлнур һәм Кәшәфетдин Насыровлар, Хәмит һәм Тәския Йосыповлар, Шәкүр Һәм Мөнирә Акчуриннар, Насыйбулла һәм Гарифә Вахитовлар, Мәэвә Бакиева, Фариза Имангулова, Шәмсия Сайфуллина, Бибикамал Насырова, Наилә Имангулова һ.б. Татар халкы мордва крестьяннары белән беррәттән эшләгән, әле дә бер-берсенең гореф-гадәтләрен, динен хөрмәт итеп, дус-тату яшиләр.

Еллар үтә, тарихта вакыйгалар теркәлеп, бары тик исемнәр генә кала бара. Безнең ата-бабаларыбыз язмышы, тормышы инде артта калды. Хәзер авылда яхшы буралы, шифер яки калай түбәле өйләр утыра. Соңгы берничә елда кирпечтән төзелгән өйләр дә калкып чыкты. Һәрбер йорт газ белән җылытыла, су кертелгән, һәрбер йортта диярлек телефон, күбесендә интернет кертелгән. Кешеләр заманча яши.

Замана үзгәрсә дә, кешеләр хезмәткә карата хөрмәтне югалтмаган, хуҗалыкларын яхшы тоталар. Авыл халкы үзләре акча җыеп, 1998 елда мәчет төзетә. Имам-хатиб Сәләхетдин Ямалетдин улы Имангулов була. Ул авылның хөрмәтле кешесе. 2011 елның башыннан аны Галләметдин Имангулов алмаштырды.

Берничә ел элек илдәге үзгәрешләр авылга да эз салып үтә. Бабаларыбыз үз куллары белән төзегән колхозлар сатылып, кулдан кулга күчеп бетте. Яшьләргә эш булмаганлыктан күбесе шәһәргә китте. Мәдәни тормыш та сүнеп бара. Авылдагы бердәнбер мәдәни һәм иҗтимагый үзәк булып мәктәп тора. Бүгенге көндә директор – Исмәгыйлев Тимербай Хали улы. Аны да 2010 елда балалар саны аз булу сәбәпле, башлангыч мәктәпкә генә калдырдылар. Җиде-сигез ел элек балалар саны тулмау сәбәпле, балалар бакчасы да ябылды. 2008 елдан ферма җирләрен Миякә МТСы үз идарәлегенә алды. Бүгенге көндә ул “Уныш” җәмгыяте. Аз булса да кешеләргә эш бар. Эш хакын вакытында түлиләр.

Мин дә, авылдашларым кебек үк авылның язмышы өчен борчылам, аның бетүен теләмим. 200 ел элек авылыбызга нигез салынган һәм без аны саклап калырга тиеш. Бу безнең буын кешеләренең бурычы. Мин чын күңелдән ышанам: Акбулат исемле авылның киләчәге дә ак. Амин.


Заключение

Телнең лингвистик аспектына игътибар арту сәбәпле ономастика өлкәсендә тикшеренүләр актуальләште. Аның нигезендә исем теориясе тора. Шулай да исемнәрнең семантик эчтәлеге бәхәсле, чөнки эчтәлек ягы бер төрле түгел: уртак һәм индивидуаль характерда.

Шулай итеп, фәнни эштә куелган максатка ярашлы түбәндәге эшләр башкарылды:

1) фәнни чыганаклар нигезендә “ономастика”, “топонимика”, “антропонимика”, “оронимика”, “ойкономия”, “гидронимика” төшенчәләренә аңлатма бирелде;

2) төрле чыганакларга таянып Федоровка районы Акбулат авылына кергән топонимнары, антропонимнары аерып чыгарылды;

3) ономастика фәненә кагылышлы гомуми проблемалар яктыртылган фәнни чыганаклар барлап өйрәнелде;

4) тупланган практик материал фәнни-теоретик хезмәтләргә таянып анализланды;

5) Акбулат авылы мисалында урта мәктәптә туган як ономастикасын өйрәнү дәвам итә.

Хезмәттә басма чыганаклар, архив материаллары, аксакалларыбыз истәлекләре чыганак булды. Тарихы булмаган авыл, тамырсыз агач, ди һинд әйтеме. Минем һәм якташларым өчен Федоровка районы һәм Акбулат авылы тарихы бай хазинә булып тора.

Федоровка районы Акбулат авылы ономастикасы әлегә чаклы ныклы тикшерелмәгән иде. Тема шуңа күрә актуаль булды. Исемнәр мәдәният, психология, педагогика, тарих, җәмгыятьнең милли-мәдәни структурасы белән тыгыз бәйле. Топонимика географик атамаларны, антропонимика исемнәрне, фамилия, кушаматларны өйрәнә. Болар үз чиратында шушы якның тарихына бәйле атамалар дөньясын сурәтли. Тикшеренүләр вакытында Федоровка районының Акбулат авылы ойконимикасы, оронимнары, гидронимнары барлап тикшерелде һәм язып алынды. Бу эштә кыенлыклар булды, чөнки атамалар тарихы онытыла бара, аларның күпчелеге беркайда да, беркем тарафыннан да теркәлмәгәнлеге ачыкланды. Өлкән буын картая, күбесе инде гүр иясе, ә авылның топонимик атамаларын өйрәнүче юк. Эшебездә Акбулат авылы атамасы, аңа бәйле 10 гидроним, 5-6 ороним урын җентекле анализланды.

Антропонимикага караган мәгълүматлар да кызыклы һәм әһәмиятле. Авылның халкының исемнәре борынгы исемнәр, 1830-1900 еллардагы, Бөек Октябрь революциясе, Бөек Ватан Сугышы елларында, 1960-1965 елларда, 1980 елдан алып бүгенге көнгә чаклы кушылган гади һәм үзенчәлекле исемнәр төркемнәренә бүлеп өйрәнелде. Фамилияләрдән авылның тарихына бәйлеләр (Кашаевлар, Бакиевлар, Бикбаевлар, Насыровлар) һ.б. урын алды. Аларның һәрберсенең дә шәҗәрәсе мәктәп музеенда саклана. Кушаматлар тагу онытылып барамы, әллә аларның кирәге дә юкмы, билгеле түгел. Авылда бары тик берничә нәсел һәм кешенең тышкы кыяфәтенә бәйле булган кушаматлар гына сакланган.

Атамаларда ил тарихы диләр. Үз авылларының, туган якның тарихы һәр балага кызыклы. Урта мәктәптә туган як ономастиксын татар телен укытуда файдалану укучыларда тарихка, мәдәнияткә игътибар арттыра, туган якка, халыкка, аның тарихына, милли үзенчәлекләренә мәхәббәт уята. Бу максаттан, укытучы авыл-шәһәр мәктәпләрендә мондый бай җирле материалны оста кулланырга тиеш.


Список литературы

1. Асфандияров А.З. История сёл и деревень Башкортостана. Кн. 3: Справочная книга. Уфа: Башк.изд-во “Китап”, 1993. 208 с.

2. Бандалетов В.Д. Русская ономастика: Учебное пособие для студентов педогагических институтов по специальности № 2101 “Русский язык и литература” – М.: Просвещение, 1983. – 224 с.

3. Бакиева Р. Ак исемле авыл // Ашкадар таңнары. – 2007. – 4 декабрь.

4. Батманова Г. Якташларымның кабатланмас йөзләре // Ашкадар таңнары: - 2008. – 28 август.

5. Вәлиева Ф. С., Саттаров Г.Ф. Урта мәктәп һәм гимназияләрдә татар теле укыту методикасы. – Казан: 2000. 356 б.

6. Гарипова Ф.Г. Исемнәрдә ил тарихы. – Казан: Татар кит. нәшр.,1994. – 264 б.

7. Галиуллина Р. Р. Личные имена татар в 20 веке. – Казан: 2000. – 110 с.

8. Камалов А.А. Башкирская топонимия. – Уфа: Китап, 1994. – 304 б.

9. Шакуров Р.З. По следам географических названий. – Уфа: Башкир. кн. изд-во, 1986. – 184 с.

10. Камалов А. А. Башкирские географические термины топонимия. – Уфа: Китап, 1999. – 384 с.

11. Камалов А.А., Шакуров Р.З., Ураксин З.Г., Хисматов М.Ф. Словарь топонимов РБ. – Уфа: Китап, 2002. – 256 с.

12. Махмутова Л.Т., Мөхәммәдиева М.Г., Сабиров К.С., Ханбикова Ш.С. Татар теленең аңлатмалы сүзлеге: Өч томда. – Казан: Татар. кит. нәшр., 1977 – I том. – 158 б; 1979 – II том. – 264 б; 1981 – III том. – 432 б.

13. Матвеев А.К. Географические названия Урала: Краткий топонимический словарь. – Свердловск: Сред.-Урал. кн. изд-во, 1987. – 208 с.

14. Сафиуллина Ф.С. Хәзерге татар әдәби теле. Лексикология. – Казан: Хәтер, 1999. – 208 б.

15. Саттаров Г.Ф. Атамалар дөньясына сәяхәт. – Казан: Татар кит. нәшр., 1994. – 264 б.

16. Суперанская А.В. Что такое топонимика? – М.: Наука, 1985. – 177 б.

17. Саттаров Г.Ф. Татар антропонимикасы. – Казан: Казан ун-ты нәшр., 1990. – 280 бит.

18. Саттаров Г.Ф. Атамалар дөньясына сәяхәт. – Казан: 1992. – 159 б.

19. Саттаров Г.Ф. Исемең матур, кемнәр куйган? Казан: 1989. – 264 б.

20. Саттар-Мулилле Г. Татар исемнәре ни сөйли? – Казан: «Раннур» нәшр., 1998. – 128 б.

21. Хисаметдинова Ф.Г., Сиразитдинова З.А. Русско-башкирский справочник названий населённых пунктов РБ. – Уфа: Китап, 2001. – 320 с.

22. Историко административно-территориального деления РБ (1708-2001) Сб. док. и мат. – Уфа.: Китап, 2003. – 536 с.

23. Краткая энциклопедия Башкортостана.

24. Населённые пункты Башкортостана. 1926. – Уфа: Китап, 2002. – 400 с.

25. h**t: // Icshakur1/ narod. ru//

26. h**t: // ufagen. ru / books / gabdullin / lastnames / kashaer


Тема: «Ономастика деревни»
Раздел: Иностранные языки
Тип: Дипломная работа
Страниц: 79
Цена: 1900 руб.
Нужна похожая работа?
Закажите авторскую работу по вашему заданию.
  • Цены ниже рыночных
  • Удобный личный кабинет
  • Необходимый уровень антиплагиата
  • Прямое общение с исполнителем вашей работы
  • Бесплатные доработки и консультации
  • Минимальные сроки выполнения

Мы уже помогли 24535 студентам

Средний балл наших работ

  • 4.89 из 5
Узнайте стоимость
написания вашей работы
Похожие материалы
  • ВКР:

    Ономастика деревни Акбулат Федоровского района

    79 страниц(ы) 

    Кереш.4
    Төп өлеш
    Беренче бүлек
    Федоровка районы һәм Акбулат авылы тарихына күзәтү.7
    § 1. Федоровка районы тарихына кыскача күзәтү.7
    § 2. Акбулат авылы тарихына кыскача күзәтү.16
    Икенче бүлек
    Акбулат авылы ономастикасы.22
    § 1. Ономастика фәне.22
    § 2. Акбулат авылы топонимикасы.29
    § 2.1. Акбулат авылы ойконимикасы.30
    § 2.2. Акбулат авылы гидронимикасы.31
    § 2.3. Акбулат авылы оронимикасы.35
    § 3. Акбулат авылы антропонимикасы.36
    § 3.1. Кеше исемнәре.36
    § 3.2. Фамилияләр.40
    § 3.3. Кушаматлар.42
    Өченче бүлек
    Урта мәктәптә татар теле дәресләрендә Акбулат авылы
    ономастикасын файдалану.46
    § 1. Урта мәктәптә туган як ономастикасын өйрәнү.46
    § 2. Урта мәктәптә татар теле дәресләрендә Акбулат
    авылы ономастикасын файдалану өчен биремнәр һәм күнегүләр.61
    Йомгак.63
    Библиография .65
    Кушымталар.67
  • Дипломная работа:

    Ономастика уфы на материалах русскоязычных журналов рб

    91 страниц(ы) 


    ВВЕДЕНИЕ 3
    ГЛАВА I. ОНОМАСТИКА КАК КОМПЛЕКСНАЯ ЛИНГВИСТИЧЕСКАЯ ДИСЦИПЛИНА. ТЕОРЕТИЧЕСКИЕ ОСНОВЫ 7
    1.1. Ономастика как раздел лингвистики. Связь ономастики с другими науками…7
    1.2. Антропонимия как раздел ономастики 17
    1.3. Зоонимия как раздел ономастики 20
    1.4. Топонимика как раздел ономастики 26
    ВЫВОДЫ ПО ПЕРВОЙ ГЛАВЕ 32
    ГЛАВА II. ОНОМАСТИКА УФЫ НА МАТЕРИАЛАХ РУССКОЯЗЫЧНЫХ ЖУРНАЛОВ РБ «БЕЛЬСКИЕ ПРОСТОРЫ», «РАМПА. КУЛЬТУРА БАШКОРТОСТАНА», «УФА» (ЕЖЕМЕСЯЧНЫЙ СТОЛИЧНЫЙ ЖУРНАЛ)….….34
    2.1. Журнал «Бельские просторы» как проводник русскоязычной культуры в РБ 34
    2.2. Ономастика Уфы на страницах журнала «Бельские просторы» 37
    2.3. Журнал «Рампа. Культура Башкортостана» - проводник в культурную жизнь республики 51
    2.4.Ономастика Уфы на страницах журнала «Рампа. Культура Башкортостана» 52
    2.5. Ежемесячный столичный журнал «Уфа» 58
    2.6. Ономастика Уфы на страницах ежемесячного столичного журнала «Уфа» 60
    2.7. Ономастика Уфы на уроках русского языка (методическая разработка) 73
    ВЫВОДЫ ПО ВТОРОЙ ГЛАВЕ 79
    ЗАКЛЮЧЕНИЕ 82
    СПИСОК ЛИТЕРАТУРЫ 87
  • Дипломная работа:

    Ономастика фәне һәм аның тармаклары. Татар диалектлар системасында тепекәй сөйләше

    82 страниц(ы) 

    Кереш.3
    Беренче бүлек
    Ономастика фәне һәм аның тармаклары.10
    § 1. Ономастика – тел белеменең мөстәкыйль тармагы.10
    § 2. Халык географик терминологиясе турында төшенчә.16
    § 3. Татар ономастикасы тарихына кыскача күзәтү. 19
    Икенче бүлек
    Татар диалектлар системасында тепекәй сөйләше.25
    Өченче бүлек
    Тепекәй сөйләше зонасында топонимик система.45
    § 1. Тепекәй сөйләше зонасында үзенчәлекле
    топонимик терминнар.45
    § 2. Тепекәй сөйләше зонасында топонимик берәмлекләр.46
    3.2.1. Ойконимнар.46
    3.2.2. Гидронимнар.56
    3.2.3. Оронимнар.67
    3.2.4. Микротопонимнар.73
    Йомгак.75
    Библиография.77
  • Дипломная работа:

    Ономастика уфы

    63 страниц(ы) 

    ВВЕДЕНИЕ ….3
    ГЛАВА I. ОНОМАСТИКА КАК КОМПЛЕКСНАЯ ЛИНГВИСТИЧЕСКАЯ ДИСЦИПЛИНА. ТЕОРЕТИЧЕСКИЕ ОСНОВЫ ….5
    1.1. Ономастика как раздел лингвистики. Связь ономастики с другими науками.….5
    1.2. Антропонимия как раздел ономастики ….….14
    1.3. Зоонимия как раздел ономастики ….18
    1.4. Топонимика как раздел ономастики ….24
    Выводы по первой главе….….29
    ГЛАВА II. ОНОМАСТИКА УФЫ НА МАТЕРИАЛЕ ЛИТЕРАТУРНО-ПУБЛИЦИСТИЧЕСКОГО ЖУРНАЛА «БЕЛЬСКИЕ ПРОСТОРЫ» (2012–2014 гг.) ….…32
    2.1. Журнал «Бельские просторы» как проводник русскоязычной культуры в РБ….32
    2.2. Ономастика Уфы на страницах журнала «Бельские просторы» (2012–2014 гг.)….35
    2.3. Ономастика Уфы на уроках русского языка (методическая разработка)….49
    Выводы по второй главе ….54
    ЗАКЛЮЧЕНИЕ….….56
    СПИСОК ИСПОЛЬЗОВАННОЙ ЛИТЕРАТУРЫ….59
    СЛОВАРИ И СПРАВОЧНИКИ…63
  • ВКР:

    Ономастика фәне һәм аның тармаклары

    82 страниц(ы) 

    Эчтәлек
    Кереш.3
    Беренче бүлек
    Ономастика фәне һәм аның тармаклары.10
    § 1. Ономастика – тел белеменең мөстәкыйль тармагы.10
    § 2. Халык географик терминологиясе турында төшенчә.16
    § 3. Татар ономастикасы тарихына кыскача күзәтү. 19
    Икенче бүлек
    Татар диалектлар системасында тепекәй сөйләше.25
    Өченче бүлек
    Тепекәй сөйләше зонасында топонимик система.45
    § 1. Тепекәй сөйләше зонасында үзенчәлекле
    топонимик терминнар.45
    § 2. Тепекәй сөйләше зонасында топонимик берәмлекләр.46
    3.2.1. Ойконимнар.46
    3.2.2. Гидронимнар.56
    3.2.3. Оронимнар.67
    3.2.4. Микротопонимнар.73
    Йомгак.75
    Библиография.77
  • ВКР:

    Ономастика народных и эстрадных песен

    94 страниц(ы) 

    Төп өлеш
    1 нче бүлек. Ономастика фәненең гыйльми һәм методологик нигезләре
    1. Ономастика фәне турында төшенчә
    2. Ономастиканың төп тармаклары
    3. Татар ономастика фәненең формалашуы һәм үсеше
    2 нче бүлек. Татар халык һәм эстрада җырларының ономастикасы
    1. Җырлар турында төшенчә
    2. Җырлардагы антропонимик категорияләр
    2.1. Шәхси исемнәр
    2. 2. Фамилияләр
    3. Җырларда топонимик берәмлекләр
    4. Җырлардагы топонимнарның структур төзелеше
    3нче бүлек. Укыту процессында җырлардагы ономастик берәмлекләрне өйрәнү
    3.1. Ялгызлык исемнәрен өйрәнүче фән буларак ономастика
    3.2. Җырлардагы ономастик берәмлекләрне өйрәнү үзенчәлекләре
    Йомгак
    Библиография

Не нашли, что искали?

Воспользуйтесь поиском по базе из более чем 40000 работ

Наши услуги
Дипломная на заказ

Дипломная работа

от 8000 руб.

срок: от 6 дней

Курсовая на заказ

Курсовая работа

от 1500 руб.

срок: от 3 дней

Отчет по практике на заказ

Отчет по практике

от 1500 руб.

срок: от 2 дней

Контрольная работа на заказ

Контрольная работа

от 100 руб.

срок: от 1 дня

Реферат на заказ

Реферат

от 700 руб.

срок: от 1 дня

Другие работы автора
  • Дипломная работа:

    Специфика перевода терминологии в области юриспруденции (на материале английского семейного права)

    53 страниц(ы) 

    Введение 3
    Глава 1. Теоретические аспекты исследования юридических терминов и особенности их передачи на русский язык 6
    1.1 Понятие «термин» в зарубежной и отечественной лингвистике 6
    1.2 Специфика юридической терминологии 10
    1.3 Характеристика английского семейного права 15
    1.4 Переводческие сложности (в области юриспруденции) 20
    Выводы по Главе 1 26
    Глава 2. Особенности перевода юридической терминологии в области семейного права (на материале Закона Англии и Уэльса о бракоразводном процессе 1973 года) 28
    2.1 Анализ юридических терминов британского семейного права 28
    2.2 Своеобразие передачи юридической терминологии в области семейного права при переводе с английского языка на русский язык 34
    Выводы по Главе 2 43
    Заключение 45
    Список использованной литературы 48
  • Дипломная работа:

    Педагогические условия развития восприятия джазовой музыки у школьников средних классов

    85 страниц(ы) 


    Введение 3
    Глава 1. Теоретические основы развития восприятия джазовой музыки у учащихся средних классов 8
    1.1. Музыкальное восприятие учащихся как социокультурная и психолого-педагогическая проблема 8
    1.2. Стилистические особенности джазовой музыки 24
    Выводы по первой главе 31
    Глава 2. Экспериментальная работа по развитию восприятия джазовой музыки у учащихся средних классов 32
    2.1 Педагогические условия развития восприятия джазовой музыки у учащихся средних классов 32
    2.2 Педагогический эксперимент и его результат 38
    Выводы по второй главе 52
    Заключение 55
    Список использованной литературы 58
    Приложение 63
  • Курсовая работа:

    Бизнес-план Магазина

    39 страниц(ы) 


    1. Организационный план 3
    1.1. История создания и расположение торгового предприятия 3
    1.2. Организационная структура магазина «МАКСИМА ГРУПП ФАМИЛИЯ» 6
    1.3 SWOT-анализ магазина «МАКСИМА ГРУПП ФАМИЛИЯ» 11
    1.4. Штатное расписание магазина 13
    2. Маркетинговый план 15
    2.1. Ассортимент товаров 15
    2.2. Исследование и анализ товарного рынка 17
    2.3. Объем продаж по сегментам магазина «МАКСИМА ГРУПП ФАМИЛИЯ» 19
    3. Стратегический план 22
    3.1. Разработка предложения и цен для каждого сегмента рынка 22
    3.2. Общие инвестиционные вложения «МАКСИМА ГРУПП ФАМИЛИЯ» 25
    3.3. Прогноз продаж на 5 лет «МАКСИМА ГРУПП ФАМИЛИЯ» 27
    4. Финансовый план 28
    4.1. Товарооборот 28
    4.2. Текущие издержки 30
    4.3. Анализ рисков 37
    5. Заключение 38
    6. Литература 39
  • Курсовая работа:

    Макросы в Excel

    21 страниц(ы) 

    Введение 3
    Создание макросов 3
    Редактирование макросов 8
    Удаление макросов 9
    Переименование макроса 10
    Запись в существующий макрос новых действий 12
    Назначение макроса 16
    Назначение макроса графическому объекту 16
    Список литературы 21
  • Курсовая работа:

    Календарный фольклор народов России

    34 страниц(ы) 

    Введение
    1. Глава 1 Фольклор - устное народное творчество. Особенности фольклора
    1.1 Характерные особенности фольклора
    1.2 Жанры календарного фольклора народов России
    2 Глава 2 История становления русской фольклористики
    2.1 Национальное своеобразие русского фольклора
    2.2 История собирания и изучения русского фольклора
    Заключение
    Список используемой литературы
  • Дипломная работа:

    Обучение чтению иноязычных текстов по методике М. Уэста

    74 страниц(ы) 

    ВВЕДЕНИЕ 3
    Глава 1. ТЕОРЕТИЧЕСКИЕ ОСНОВЫ ИСПОЛЬЗОВАНИЯ ПРЯМОГО МЕТОДА ПРИ ОБУЧЕНИИ ЧТЕНИЮ НА ИНОСТРАННОМ ЯЗЫКЕ СТАРШИХ ШКОЛЬНИКОВ 6
    1.1. Особенности организации обучения ИЯ старших школьников в соответствии с ФГОС 6
    1.2. Возрастные и индивидуальные особенности обучаемых 10
    1.3. Разновидности чтения как одного из видов речевой деятельности 16
    1.4. Положения прямого метода при обучении иноязычному чтению 26
    Выводы по главе 1 27
    Глава 2. МЕТОДИКА ОБУЧЕНИЯ ЧТЕНИЮ ИНОЯЗЫЧНЫХ ТЕКСТОВ НА ОСНОВЕ ИСПОЛЬЗОВАНИЯ ПРЯМОГО МЕТОДА И ЕЕ ЭКСПЕРИМЕНТАЛЬНАЯ ПРОВЕРКА 29
    2.1. Основные положения прямого метода (на примере метода М. Уэста) 29
    2.2. Возможности применения прямого метода при обучении старшеклассников чтению на английском языке 35
    2.3. Экспериментальная проверка эффективности предлагаемого комплекса упражнений для обучения чтению 40
    Выводы по главе 2 64
    ЗАКЛЮЧЕНИЕ 66
    СПИСОК ЛИТЕРАТУРЫ 67
  • Дипломная работа:

    Право мигрантов на получение профессионального образования в российской федерации: особенности и перспективы

    96 страниц(ы) 

    ВВЕДЕНИЕ 3
    ГЛАВА 1. ЗАКОНОДАТЕЛЬНОЕ ЗАКРЕПЛЕНИЕ ПРАВ И СВОБОД ИНОСТРАННЫХ СТУДЕНТОВ, ПОСТУПИВШИХ В ОБРАЗОВАТЕЛЬНЫЕ ОРГАНИЗАЦИИ РОССИЙСКОЙ ФЕДЕРАЦИИ 9
    1.1. Основы правового положения иностранцев, обучающихся в России 9
    1.2. Механизмы реализации конституционных, административных, гражданских и трудовых прав и обязанностей иностранных студентов в России 13
    ГЛАВА 2. ОРГАНИЗАЦИЯ ПРОЦЕССА ОБУЧЕНИЯ ИНОСТРАННЫХ СТУДЕНТОВ В РФ 27
    2.1. Адаптационный период студентов-иностранцев при получении профессионального образования 27
    2.2. Реализация прав мигрантов на профессиональное образование 32
    2.3. Исследование основных проблем иностранных студентов при получении образования 49
    ГЛАВА 3. МЕТОДИЧЕСКОЕ ПОСОБИЕ В ПОМОЩЬ ИНОСТРАННЫМ ГРАЖДАНАМ, ПОСТУПАЮЩИМ В ОБРАЗОВАТЕЛЬНЫЕ ОРГАНИЗАЦИИ РФ 54
    3.1. Пояснительная записка 54
    3.2. Методическое пособие в помощь иностранным гражданам, поступающим в образовательные организации РФ 56
    ЗАКЛЮЧЕНИЕ 78
    СПИСОК ИСПОЛЬЗОВАННЫХ ИСТОЧНИКОВ И ЛИТЕРАТУРЫ 82
    ПРИЛОЖЕНИЯ 87
  • Дипломная работа:

    Анализ английских и русских компаративных фразеологических единиц

    64 страниц(ы) 

    Введение….3
    Глава I. Исследование фразеологического фонда английского и
    русского языков….6
    1.1. Понятие фразеологической единицы. Её свойства.….6
    1.2. Классификации фразеологических единиц….13
    1.3.Характеристика семантического поля фразеологических единиц….….…25
    Выводы по главе I. ….….28
    Глава II. Анализ компаративных фразеологических единиц…29
    2.1. Семантический анализ компаративных фразеологических единиц29
    2.2.Семантическая классификация компаративных фразеологических единиц английского языка….….33
    2.3. Семантическая классификация компаративных фразеологических единиц русского языка….….….39
    2.4. Структурный анализ компаративных фразеологических единиц.45
    2.5. Структурная классификация компаративных фразеологических единиц английского языка….….46
    2.6. Структурная классификация компаративных фразеологических единиц русского языка….….52
    Выводы по главе II…58
    Заключение….60
    Список литературы…62
  • Творческая работа:

    АКТУАЛЬНЫЕ ПРОБЛЕМЫ ПЕДАГОГИЧЕСКОЙ ПСИХОЛОГИИ В УСЛОВИЯХ МОДЕРНИЗАЦИИ РОССИЙСКОГО ОБРАЗОВАНИЯ Материалы Всероссийской научно-практической конференции 22-23 декабря 2014 года

    255 страниц(ы) 

    СОДЕРЖАНИЕ
    ПРЕДИСЛОВИЕ….3
    РАЗДЕЛ I.
    ПЛЕНАРНЫЕ ДОКЛАДЫ
    Мустаев А.Ф. Научные школы как инновационные структуры современного университета…5
    Фатыхова Р.М. Опережая время. 80-летию профессора А.З. Рахимова посвящается….7
    Дубовицкая Т.Д. Педагогическая психология на службе национальной безопасности личности и общества….10
    Шафикова Г.Р. Проектирование образовательной среды, способствующей формированию нравственных отношений детей….14
    Кудашев А.Р. Личностно-ориентированный компетентностный подход при подготовке современных менеджеров….22
    Исламова З.И. Возможности совершенствования психологической подготовки педагога профессионального обучения в компетентностном формате….25
    Мухаметрахимова С.Д. Психодидактика как направление реализации требований новых стандартов образования…30
    Малолеткова А.В. К проблеме развития рефлексивной компетентности педагогов…34

    РАЗДЕЛ II.
    ТЕОРЕТИЧЕСКИЕ И МЕТОДОЛОГИЧЕСКИЕ ПРОБЛЕМЫ ПЕДАГОГИЧЕСКОЙ ПСИХОЛОГИИ
    Алгушаева В.Р. Технологические подходы к развитию школьника как субъекта учебной деятельности….39
    Ангел Христов. Духовные связи между Дунайскими и Волгоуральскими болгарами….43
    Анохина С.А. Акмеологический подход в аксиологической адаптации бакалавров в вузовской среде….50
    Асадуллин Э.Ф. Виртуальный подход в формировании исторического сознания студентов педагогического вуза….…55
    Ахтамьянова И.И. Технология развития критического мышления как общедидактическая технология….60
    Бенин В.Л. Социально-когнитивный диссонанс и педагогические фрустрации….67
    Биктагирова А.Р. Социально-психологическая культура субъекта деятельности….72
    Ванесян А.С., Прудников П.Я., Иванов А.Н. Ранняя диагностика девиантного поведения подростков и пути его профилактики с использованием метода АМЭРСО…76
    Гайсина Г.И. К проблеме формирования социально зрелой личности…80
    Галяутдинова С.И., Галяутдинова Л.И. Понимание научного наследия выдающихся физиологов – когнитивная составляющая профессиональной компетентности клинического психолога….86
    Довлатов К.Н., Асадуллина С.Х. Методологические проблемы психологической практики и психологической науки в контексте подготовки будущих психологов….91
    Дьяконов Д.В. Диалогический подход в психодиагностике….96
    Емалетдинов Б.М. Элементы системной организации человека….104
    Зайнуллин А.М. Генотип-средовая обусловленность адаптированности и связанных с ней личностных характеристик…110
    Кушнир В.А. Основные черты учителя-личности….115
    Меньщикова А.Л. Парадоксальность в определении специфики предмета психологии как науки….124
    Моисеева Л.В. Экологическая психология: здоровье личности….131
    Нуриева А.А. Самоэффективность как личностный конструкт….136
    Рахимов А.З. Деятельностный подход в обучении как важнейший фактор творческого развития личности….141
    Сорокина А.И. Формирование правосознания как основа коррекции девиантного поведения подростков и молодежи….147
    Фатыхова Р.М. Актуальные проблемы современного педагогического образования….152
    Шабаев А.Т. Теоретические подходы к самореализации и мотивации спортивной деятельности в психологии…165
    РАЗДЕЛ III.
    ПЕДАГОГИЧЕСКАЯ ПСИХОЛОГИЯ КАК НАПРАВЛЕНИЕ РЕАЛИЗАЦИИ НОВЫХ ФЕДЕРАЛЬНЫХ ГОСУДАРСТВЕННЫХ СТАНДАРТОВ ОБРАЗОВАНИЯ
    Анохин А.М. Инклюзия как возможность консолидации в обществе и ее проблемы в контексте современного образования….174
    Ахтамьянова И.И., Озерова Л.Е. Из опыта формирования профессиональной компетентности педагогов в условиях перехода к ФГОС ОО…179
    Батурина С.М., Мухутдинова М.В. Современные образовательные технологии…185
    Галяутдинова С.И., Ахмадеева Е.В. Применение кейс-метода как условие понимания учебного материала….189
    Гильмиярова С.Г., Тайлакова Е.А. Формирование эколого-ориентированной личности учащегося основной школы в процессе изучения иностранного языка….193
    Дзарахохова И.В. Из опыта создания детского сада интегративного опыта.198
    Драгулина Т.А. Формирование познавательных универсальных учебных действий у младших школьников в системе развивающего обучения Д.Б. Эльконина – В.В. Давыдова….204
    Дубовицкая Т.Д., Никитина О.И. Вербальный интеллект в структуре коммуникативной компетентности психолога…211
    Мунирова Л.Р., Нуриханова Н.К. К вопросу реализации компетентностного подхода в современном начальном образовании…216
    Муфтахова Ф.С. Особенности профессиональной компетентности педагога…221
    Мухамадиярова Г.Ф. Учебно-исследовательская деятельность старшеклассников как метод предотвращения отклоняющегося поведения….223
    Нагимова (Миронова) Е.С., Шабаева Г.Ф. Разработка проекта психолого-педагогического сопровождения семьи и детства….226
    Нухова М.В. Исследование взаимосвязи образа отца и эмоционального благополучия подростка…231
    Рафиков А.А., Герасимова С.И., Акбашева О.А. Формирование личностных универсальных учебных действий в средней школе….238
    Ситдикова И.И. Инклюзивная образовательная среда как средство эффективного саморазвития….245
    Токарева Л.И. Формирование теоретических систем понятий по математике в развивающем обучении….250
    Халикова Л.Р. К вопросу о психологической компетентности педагога в современных условиях….253
    Янгирова В.М. Компетентность магистра образования в изучении развития младшего школьника….258
    РАЗДЕЛ IV.
    ПРОФЕССИОНАЛЬНО-ПЕДАГОГИЧЕСКАЯ ДЕЯТЕЛЬНОСТЬ УЧИТЕЛЯ И ПСИХОЛОГА В УСЛОВИЯХ МОДЕРНИЗАЦИИ ОБРАЗОВАНИЯ
    Валиуллина Э.С., Лебедева Т.А. Методы и приемы развития коммуникативных УУД, применение на практике….264
    Велчева К.Г., Хр. Христов. Символно-аналитичната култура в обучението на културно-образователната област «бит и технологии»….….268
    Гайнутдинова Р.Ф. Формирование познавательных универсальных учебных действий на уроках математики в основной школе….276
    Гаранькова И.Ю. Супервизия в практике психолога и психотерапевта как основное условие профессионального роста специалиста….284
    Герасимова С.И., Акбашева О.А. Использование приемов технологии развития критического мышления в начальных классах….291
    Гирфатова А.Р. Основные особенности профессиональной деятельности психолога школы….299
    Джабраилов А.Н. Влияние стиля педагогической деятельности на эмоциональное состояние учащихся….302
    Кузнецова Ю.Б., Пупонина О.С. Особенности организации работы с одаренными детьми. Опыт школ города Уфы….308
    Латыпова Н.Н. Роль современных образовательных технологий в преподавании биологии в школе….313
    Мухаметрахимов Х.Х. Развитие творчества на уроках технологии и изобразительного искусства….316
    Третьякова З.В. Формирование регулятивных универсальных учебных действий в средней школе….320
    Шабаева А.В. Стратегии поведения в конфликтных ситуациях учителей с разной мотивационной направленностью….325
    Шиляева И.Ф., Габитова Г.М. Профессиональный стресс в педагогической деятельности…329
    Шинкаренко С.Н., Максимова С.Н. Формирование познавательных универсальных учебных действий….333
    Юльметова Н.К. Электронные образовательные ресурсы на уроках башкирского языка и литературы….339
    Яковлева Р.Ф. Этнический ренессанс в деятельности практического психолога….343
    РАЗДЕЛ V.
    ПСИХОЛОГИЧЕСКИЕ ПРОБЛЕМЫ ФОРМИРОВАНИЯ ЛИЧНОСТИ ОБУЧАЮЩИХСЯ В ОБРАЗОВАТЕЛЬНОМ ПРОЦЕССЕ ШКОЛЫ И ВУЗА
    Ахмедханова Р.А. Особенности развития одаренности в младшем школьном возрасте….349
    Ахтамьянова С.И. Развитие музыкального сознания в образовательной среде среднего специального музыкального колледжа….352
    Замалетдинова З. И. Система работы педагогического коллектива по воспитанию национального самосознания….359
    Иванов Г.Л. Детский университет как среда формирования личности…363
    Кадырбаева Н.Р. Особенности девиантного поведения подростков, диагностика, профилактика и коррекция….367
    Мингазова Д.В. Психолого-педагогические условия и механизмы коррекции деструктивного общения у подростков….372
    Митина Г.В., Галиуллина З.А. Половые различия познавательных процессов в дошкольном возрасте….376
    Михайлова Е.Н., Ададурова И.А., Шабаева Г.Ф. Развитие словесного творчества у детей дошкольного возраста…379
    Пузырная И.А. Проблемы развития нравственных отношений у детей дошкольного возраста….383
    Тюкина Н.Ю. Сенсорная комната как средство развития детей дошкольного возраста….387
    Фазлыева Л.Г. Факторы формирования нравственно-устойчивой и зрелой личности школьника….391
    Фаррахова А.Ю. Опыт совместной образовательной деятельности детей с различным состоянием физического здоровья….394
    Фархутдинова Э.М. Сотрудничество школы и семьи в развитии языковой личности ….399
    Штейнберг В.Э., Миронов А.В. Использование когнитивной инфографики в подготовке курсантов военного вуза…402
    РАЗДЕЛ VI.
    ПРОФЕССИОНАЛЬНАЯ ПОДГОТОВКА ПЕДАГОГА И ПСИХОЛОГА В СИСТЕМЕ ВПО
    Абдуллина Л.Б. Профессиональная подготовка будущего педагога в системе высшего профессионального образования….408
    Асадуллина Л.Ф. Использование инновационных методов обучения для повышения личностной зрелости будущего психолога….412
    Ахмедханов А.М. Учебная дискуссия на занятиях в вузе…417
    Ахунова Г.Р. Профессиональная мотивация молодых педагогов….420
    Биктимирова Н.А. Формирование профессиональных качеств студентов-менеджеров в педагогическом процессе….424
    Бондаренко Г.В. Актуальные проблемы совершенствования вузовской системы профессиональной подготовки психологов….428
    Гайнутдинов Р.З. Физическое воспитание и спорт как ценность и фактор формирования здоровьеориентированного мышления современной студенческой молодежи….430
    Галиева З.З., Психолого-педагогическая характеристика детей дошкольного возраста с общим недоразвитием речи….435
    Иванченко Т.П. Метафорические карты в работе школьного психолога….437
    Каленская В.П. Педагогическая технология развития системного мышления у студентов заочной формы обучения….444
    Карамова Э.И. Ответственность личности студента с разным локусом контроля….450
    Колпаков А.А., Мутагарова Э.М., Мухаметрахимова С.Д. Воспитанность как проявление уровня развития личности младшего школьника….455
    Плеханова Е.А. Особенности развития нравственных отношений у подростков 12-14 лет….460
    Плеханова Е.А., Галиуллина Г. Взаимосвязь учебной деятельности и творческих способностей студентов-первокурсников….….464
    Резяпова Р.А. Подготовка будущего учителя к духовно-нравственному воспитанию школьников…469
    Салимова Р.М. Взаимосвязь профессиональной направленности и личностных качеств студентов….….473
    Самигуллин Р.Р. Психологический взгляд на вопрос проектирования пользовательского интерфейса электронного учебного пособия….477
    Тулитбаева Г.Ф. Социальный интерес в структуре профессионально важных качеств психолога…482
    Халдеева Т.Ю. Формирование готовности студентов к активизации познавательной деятельности детей….487
    Хр. Христов, Пл. Дянков. Проектната работа в образователната институция като продуктивна стратегия при обучението на студентите….491
    Чуйкова Т.С. Оптимальный баланс между работой и личной жизнью как условие профессиональной успешности педагога….496
    Шиляева И.Ф. Культура общения как показатель и условие профессиональной подготовки будущего психолога….….502
  • Дипломная работа:

    Организация художественно-эстетического воспитания детей в учреждениях дополнительного образования

    66 страниц(ы) 

    Введение…3
    Глава 1. Теоретические подходы к исследованию организации художественно - эстетического воспитания детей в учреждениях дополнительного образования (на примере ДМШ)
    1.1. Система дополнительного образования. История и этапы развития….6
    1.2.Значение художественно-эстетического воспитания в системе дополнительного образования детей….15
    1.3 Роль музыкального искусства в организации художественно-эстетического воспитания….22
    Выводы по 1 главе….….26
    Глава 2.Опытно-экспериментальная работа по организации художественно-эстетического воспитания
    2.1.Содержание, формы, методы образования в МАОУ ДОД ДШИ с. Ермекеево….….27
    2.2. Организация исследования…30
    Выводы по 2 главе….43
    Заключение…44
    Список литературы….46
    Приложения….….50